Türkiye’nin vazgeçilmez içeceği olan çayın demir emilimini etkilediği, bu nedenle kansızlığa yol açtığı iddiası sıkça gündeme gelir. Ancak uzmanlar, bu durumun her birey için geçerli olmadığını belirtiyor.
Çay tüketimi kansızlık yapar mı?
B12 Eksikliği: Sağlığınızda Ciddi Sorunlara Yol Açabilir!
Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Atilla Bektaş ve Hematoloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Uğur Ural, çay ve demir emilimi konusundaki bilimsel bulguları açıkladı.
Çay ve Demirin Vücuttaki Seyri
Dr. Bektaş ve Prof. Ural, demir emiliminin kaynağa bağlı olarak farklılık gösterdiğini belirtiyor. Diyetteki demir iki temel kaynaktan geliyor:
Hayvansal kaynaklı demir (hem): Kırmızı et, karaciğer, yumurta ve balıkta bulunur. Bu tür demir vücut tarafından kolayca emilir ve çay tüketiminden etkilenmez.
Bitkisel kaynaklı demir (nonhem): Tahıl, yeşil sebze, kurubaklagil, kuru meyve ve pekmez gibi gıdalarda bulunur. Bu demirin emilimi, C vitamini ile artarken, çaydaki tanen maddesi nedeniyle azalabilir.
Çaydaki tanenin antioksidan özellik gösterdiğini ve birçok hastalığın oluşumunu önlediğini vurgulayan uzmanlar, bu nedenle dengeli bir beslenme programında çayın kısıtlanmasına gerek olmadığını ifade ediyor.
Kimler Dikkat Etmeli?
Demir eksikliği riski taşıyan gruplar için çayın doğru zamanda tüketilmesi önemli:
Demir eksikliği saptanmış kişiler
Hamile ve emziren kadınlar
Okul öncesi çocuklar
Bu gruptaki bireyler yemeklerden hemen sonra çay içmekten kaçınmalı, çay tüketimini yemekten bir saat önce ya da sonra yapmalıdır. Ayrıca demir ilaçları kullananların ilaçtan bir saat önce veya sonra çay içmemesi öneriliyor.
Limonlu Çay ve Demir Emilimi
“Limon sıkılarak içilen çay demir emilimini artırır” düşüncesinin bir şehir efsanesi olduğunu belirten Dr. Bektaş, C vitamininin yapısının 30 derece sıcaklıkta bozulduğunu hatırlatarak bu bilginin yanlış olduğunu ifade etti.
Demir Fazlalığı da Riskli
Vücutta fazla demir birikiminin, insülin direnci ve tip 2 diyabet riskini artırabileceği gibi siroz, Alzheimer, Parkinson ve osteoporoz gibi hastalıkların gelişme riskini de yükseltebileceğini belirten uzmanlar, gereksiz demir takviyelerinin tehlikeli olabileceğini söylüyor.
Çayın doğru zamanda ve dengeli bir şekilde tüketilmesi, demir emilimi üzerindeki olumsuz etkileri azaltıyor. Hayvansal kaynaklı demir bu etkiden etkilenmezken, bitkisel kaynaklı demir için çay tüketimine dikkat etmek gerekiyor. Limonlu çayın demir emilimini artırdığı ise bilimsel bir gerçek değil, yaygın bir yanlış anlamadır.
