Fatma ÇİÇEK
Yayınlama:12.08.2023 00:14,
Güncelleme:12 Ağustos 2023 00:14
Hayran olduğum Ege topraklarına ne zaman gitsem başka bir yerini keşfediyorum. Birbirinden güzel kızları olan bir baba gibi, Ege. Bereketli, sıcak…Fırından çıkmış ekmek gibi tarih kokan, doğası ile yeni gelin gibi süzülen, bir denizkızı hüznü taşıyan, masalımsı bir coğrafya. İşte Anadolu’nun bu batı yakasında, kendini korumayı başarmış yerlerden biri, Birgi’deyiz.
3000 yıl öncesine uzanan tarihi ile Birgi, birçok medeniyete ev sahipliği yapmış. M.Ö 750-680 yıllarında Frig Uygarlığı, 680-546 yıllarında Lydia Uygarlığı, sonra Persler, Bergama Krallığı ve Roma (Bizans) İmparatorluğu egemenliklerine girmiş. Bizans döneminde kule anlamına gelen Pyrigion adını almış, Günümüzde kullanılan adı da buradan gelmektedir. Romalılar M.Ö 7. yy’da köye Zeus şehri anlamına gelen “Dios Hieron” adını vermiş. Adı tekrar değiştiğinde Christo Polis ( İsa’nın Şehri) olmuş.
Anadolu Beylikleri Dönemi’nde Aydınoğulları Beyliği burayı ele geçirmiş ve beyliğe başkentlik yapmıştır.
İzmir’e 135 km, Ödemiş’e 6 km uzaklıkta bulunur. Küçük Menderes Ovası’nda, Bozdağ eteklerinde nehrin etrafına kurulmuş, kendine özgü bir yer. Yaşayan her kavim kültürünü bırakmış bu topraklara ve Birgi tarihini zenginleştirmiş. Köy adeta bir açık hava müzesi.
Kendine has mimari dokusu köye girer girmez sizi büyülüyor. Arnavut kaldırımlı yolları, cumbalı evleri ve konakları, camileri, türbeleri, hamamları, medrese ve külliye ile çeşmeleri, geçmişte geziyormuş havası veriyor. 171 tane tescilli eser ile beldenin tamamı koruma altında. 2012 yılında da UNESCO’nun “Dünya Mirası Geçici Listesi”ne alınmış.
Sabah çok erken saatte geldiğimiz için çok sakin ve ıssızdı ortalık. Arabamızı park edip yollarını adımlarken öncelikle kahvaltı yapacak bir yer aradık. Burada birçok mekan var. Konaklardan yapılmış butik oteller, otantik mekanlar, yöresel ürünler alabileceğiniz dükkanlar mevcut.
2022 yılında Dünya Turizm Örgütü tarafından dünyanın en iyi 32 turizm köyünden biri seçilmiş.
Birgi Köyevi’nde kahvaltımızı yapmaya karar veriyoruz. Ürünlerin de satıldığı çok hoş bir mekan. Her ayrıntıda bir hoşluk fark ettiğiniz dekoru, güzel yiyecekleri ile hoşnut kaldığımız bir yer oldu. Kahvelerimizi içerken nereleri gezeceğimizi de belirleyip bir rota oluşturduk. Geziye yaya olarak devam etme kararı aldık ki sokakların, evlerin, Birgi’nin ayrıntılarını yakalayalım.
Buraya toplu taşıma ile gelecekseniz İzmir Basmane Garı’ndan Ödemiş trenine bineceksiniz. Ödemişe geldikten sonra da minibüs ile köye geçeceksiniz.
Birgi Köyü’nde görülmesi gereken yerler; Çakırağa Konağı, Sandıkoğlu Konağı, İmam-ı Birgivi Türbesi, Aydınoğlu Hamamı, Aydınoğlu Mehmet Bey Cami,Birgivi Mehmet Efendi Medresesi ve Karaoğlu Cami başta geliyor.
Bu arada kahvaltı sırasında buranın bazı dizi ve film çekimlerinde doğal set alanı olarak kullanıldığını öğreniyoruz. “Yeşil Deniz” büyük bir hayranlıkla izlediğim “Unutursam Fısılda”, “Tatar Ramazan” ve “Görevimiz Tatil” burada çekilmiş filmlerin başlıcaları.
İMAMI BİRGİ MEDRESESİ
İlk durak olarak burayı seçtik. sabah serinliği devam ederken medreseye kadar yürüdük. Oldukça etkileyici bir yapı. Duamızı edip, tesbihimizi ağaca asıp, mezarlığın içinden geçip çıktık. Tam karşımızda olan pazarı fark ettik. Yeni yeni açılmaya başlamış dükkanlarda, yöresel ürünler ve el emeği, yöreye özel elişleri satılıyordu. Siftah yapsınlar diye neredeyse her birinden bir şey alarak dolaştık. Özellikle Birgi’ye özgü boncuk kaplama takılar çok güzeldi ben bir tane halhal almayı ihmal etmedim.
ÇAKIRAĞA KONAĞI
1700’lerde tüccar Çakıroğlu Mehmet Bey tarafından yaptırılmış. İzmir ve İstanbul duvar resimlerinden kalem ve ahşap oymalarına, dönemim mimari özelliklerini taşıyan en nadide eserlerden biri olarak kabul edilir. Müze haline getirilmiş ve Kültür Bakanlığı’na bağlanmıştır.
AYDINOĞLU MEHMET BEY CAMİİ
Halk arasında Ulu Cami denilen ve Birgi’nin simgelerinden biri haşine gelen yapı 1312-1313 yıllarında yaptırılmış. Hanedan üyelerinin buraya gömülmesi ile yapı alanı genişlemiş.
Sokak aralarını gezerek devam eden gezimizde halk güler yüzlü ve konuşkan davrandı. Odunları taşıyan bir teyzeden ortası delik ilginç bir kütük vardı, onu istedim. Hiç ikiletmeden armağan etti bana. Bir saksı yerleştirip, çiçek diktim ve balkonuma koydum, harika oldu.
DERVİŞ AĞA CAMİİ
Evliya Çelebi’nin seyehatnamesine de konu olan yerlerden biri. Derviş Ağa tarafından yaptırılmış. Yine aynı kişi medrese ve Çukur Hamamı da yaptırarak, sosyal yaşama ışık tutmuş.
DEMİRLİ MAĞAZA
Osmanlı yapısı mağaza, restore edilirken farklılaşsa da, tonozlu yapısı ve kagir uygulama örnekleri açısından önemini koruyor.
BRİGİ MEYDANI
Oldukça uygun bir fiyata sepet aldıktan sonra soluklamak için, Birgi meydanında bir çay bahçesine geçtik. Burada zaman durmuş gibi. Siz de kendinizi o sakinliğe kaptırıyorsunuz sanırım insanı dinlendiren de bu oluyor.
Dokuma yapan bir atölye, ahşap tasarımların olduğu bir başka atölye, renkli kafeler, çay bahçeleri, havlayan köpekler, kızgın kazlar, traktör üstünde samanlar…Bir yanınız tarih, bir yanınız köy, bir yanınız sanat-el ürünleri, bir yanınızda şimdiki zaman da akıp giden hayat.
Üzülerek de olsa buradan ayrılırken hayalet köy diye ün salmış aynı güzergahta yer alan başka bir köye doğru direksiyonumuzu çeviriyoruz. Haftaya buluşuruz.
