Bugün gündemdeki Soçi toplantısı, kabul edilen Soçi açıklaması, Putin’in Batı ile yaptığı iddia edilen gizli Karabağ görüşmeleri, ABD seçeneği gibi konular Azerbaycan Milletvekili Musa Guliyev ile tartışıldı:
– Putin’in Karabağ planını Soçi’de açıklayacağı ve savaşın bile bir istisna olmadığı bildiriliyor. Azerbaycan’ın bu konuda beklentileri nelerdir? Azerbaycan’ın atacağı adımları tahmin etmek mümkün mü?
-Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Soçi’de yapacağı üçlü görüşme, Azerbaycan’ın önceden ortaya koyduğu önerilere dayalı bir görüşme olarak değerlendirilmelidir. Soçi toplantısının sonuçlarının açıkça Azerbaycan’ın çıkarlarına hizmet ettiğine inanıyorom. Bu görüşmeden önce Vladimir Putin, hem İlham Aliyev hem de Nikol Paşinyan ile ayrı bir görüşme yaptı. Sayın Cumhurbaşkanımızın Putin ile yaptığı görüşmede dile getirdiği görüşlerin Soçi görüşmesinin ana sonucu olarak kabul edilebileceğini düşünüyorum. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Putin ile yaptığı görüşmede Karabağ sorununun iki yıl önce çözüldüğünü ifade etti. Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın ortaya koyduğu bu hüküm şimdiden gerçeğe dönüşüyor. Yani Soçi toplantısının ana sonucu, Karabağ sorununun çoktan tarihe karışmış olmasıdır. Şimdi asıl mesele Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki mevcut durumu normalleştirmek ve gelecekte kalıcı barışı yeniden tesis etmektir. Üçlü bildirideki ana konulardan biri, tüm sorunların sadece müzakereler yoluyla çözülmesi ve savaşın yeniden alevlenmesine izin vermemektir.
-Bugünkü Soçi görüşmesi, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki mevcut durumun normalleşmesi için faydalı bir görüşme olarak değerlendirilebilir mi?
-Soçi toplantısındaki görüşmelerin beklediğimiz şekilde gerçekleştiği söylenebilir. Paşinyan ikili görüşmede Dağlık Karabağ sorununu, Karabağ’ın statüsünü ve oradaki Ermenilerin güvenliğini gündeme getirmesine rağmen, bu konuyla ilgili olarak Sayın İlham Aliyev defalarca Karabağ’da yaşayan Ermenilerin Azerbaycan vatandaşı olduğunu, Azerbaycan’ın diğer vatandaşları gibi tüm haklarının Azerbaycan Anayasası’na göre korunacağını ve Azerbaycan’ın bunu bir daha tartışmayacağını defalarca söyledi. Soçi müzakerelerinin Ermenistan’a ve Paşinyan da dahil olmak üzere Ermenistan’ın siyasi gücüne karşı çıkan güçlere, bu sorunun çözümünün Azerbaycan’ın önerdiği 5 temel ilke temelinde uygulanabileceğini bir kez daha gösterdiğini düşünüyorum.
– Soçi toplantısının ardından yapılan yeni açıklamalarla ilgili görüşlerinizi öğrenmek isteriz. Yeni hükümler gelecekte kamu diplomasisinin telkin edilmesine katkıda bulunacak mı?
– Üçlü Soçi Deklarasyonu’nda yeni bir konuya değinildi: Ermenistan, Azerbaycan ve Rusya’nın parlamenterleri, uzmanları ve politikacıları sık sık bir araya gelerek bu konuyu gündeme getirmeli ve halklar arasında güven tesis edecek adımların atılmasının önemine değinildi. Bu aslında yeni bir konu ama kamu diplomasisinin aşılanmasının en önemli konulardan biri olduğunu düşünüyorum. Bu adım, Ermenistan ve Azerbaycan halkları arasında uzun yıllardır süren düşmanlık buzunun eritilmesinde rol oynayabilir. Karabağ’ın Ermeni nüfusunun Azerbaycan’ın diğer bölgelerinin nüfusu ve Karabağ’a dönecek olan kişilerle entegrasyonu üzerinde olumlu bir etkisi olacaktır. Soçi toplantısı, Azerbaycan’ın öne sürdüğü önerilere dayanılarak yapıldı. Bu bakımdan Soçi toplantısını faydalı görebiliriz. Aslında bu görüşmeler resmi Erivan’ı Avrupa Birliği, İran ve ABD’nin Ermenistan’a verdiği sözlerin gerçek olmadığına ikna edebilir. Öte yandan bu toplantılar Ermenistan’ı daha gerçekçi adımlar atmaya teşvik edebilir. Bu tür toplantıların devam edeceğini düşünüyorum. Dürüst olmak gerekirse, Ermenistan’ın yakın zamanda Barış Antlaşması’nı imzalamasını beklemiyorum. Ermeni toplumu henüz buna hazır değil. Dolayısıyla Soçi toplantısını genel olarak ileriye doğru bir adım olarak değerlendirebiliriz.
– Sayın Milletvekili, daha önce Azerbaycan’ın Büyük Barış ile ilgili 5 önerisi olduğu ve Ermenistan tarafından uygulanmasından sonra entegrasyon, kültür ve diplomatik ilişkilerin değerlendirileceği bildiriliyordu. Şimdi kabul edilen Soçi bildirgesinde, Büyük Barış’ın gerçekleşmesi için daha önce barış ilanından sonra bahsettiğimiz unsurların uygulanmasından bahsediyoruz. Bu eğilim, bir dizi yabancı medya tarafından kafa karışıklığıyla karşılanmaktadır. Lütfen bu konuyu açıklığa kavuşturun.
-Soçi toplantısında hem Azerbaycan’ın sunduğu öneriler hem de diğer teklifler, yani kamu diplomasisi, Rusya, Ermenistan ve Azerbaycan parlamenter ve uzmanlarının toplantılarının düzenlenmesi ve Ermeni nüfusunun entegrasyonu konularında ortaya kondu. Ama Azerbaycan’ın öne sürdüğü öneriler, Barış Anlaşması’nın imzalanmasının temel dayanaklarıdır ve Azerbaycan’ın öne sürdüğü öneriler olmadan barıştan söz edilemez!
– Putin’in Batı ile yaptığı gizli Karabağ müzakerelerinin ve medyada büyük tepki ile karşılanan “ABD seçeneği”nin sırrı nedir?
-Putin’in Batı ile Karabağ konusunda herhangi bir gizli görüşme yapması sorununu çok gerçekçi bulmuyorum. Aslında Avrupa Birliği, Avrupa Konseyi ve ABD’nin Putin ile ilişkileri Ukrayna meselesi nedeniyle çok gergin. Böyle bir durumda Kafkasya konusunda ortak tartışmalar yapmaları pek inandırıcı gelmiyor. ABD versiyonuna gelince, bu versiyonla ilgili bir belge yok. Bu nedenle bu konuda herhangi bir yorum yapmak doğru olmayacaktır. Böyle bir belge varsa, Azerbaycan-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesinden bahsedilebilir diye düşünüyorum. Bir diğer olasılık da belgenin Karabağ’da yaşayan Ermenilerin güvenlik sorunlarıyla ilgili olabileceğidir. Her halükarda Karabağ’a herhangi bir statü verilmesi söz konusu değil! Sayın Cumhurbaşkanımızın da belirttiği gibi Karabağ sorunu 2020 yılında çözümünü buldu ve tarihe geçti. Azerbaycan bu konunun tekrar gündeme getirilmesine ve tartışılmasına bile izin vermeyecektir. Batı ve ABD bunu çok iyi biliyor. Soçi toplantısında Karabağ çatışması kelimesinin kullanılmaması, başlı başına Karabağ sorunu meselesinin tarih olduğunu ve bugün yürütülen tüm müzakerelerin savaş sonrası dönemle ilgili olduğunu doğrulamaktadır…
